مدیریت بحران و پدافند غیر عامل

آموزه های علمی و تجربی در زمینه های مدیریت بحران و پدافند غیر عامل

مدیریت بحران و پدافند غیر عامل

آموزه های علمی و تجربی در زمینه های مدیریت بحران و پدافند غیر عامل

مدیریت بحران و پدافند غیر عامل

۷ مطلب در دی ۱۳۹۹ ثبت شده است

برای نمایش مطلب باید رمز عبور را وارد کنید
۱۳ دی ۹۹ ، ۱۳:۲۷

صنعت امنیت اطلاعات، اهمیت تهدید نشت اطلاعات را با توسعه راهکارهای اختصاصی برای مبارزه با آن پذیرفته است. راهکارهای پیشگیری از نشت اطلاعاتDtata Leakage Prevention(Protection) محصولاتی تجاری هستند که از مجموعه ای از مولفه ها تشکیل می شوند که برای جلوگیری از نشت اطلاعات در زیرساخت سازمانها، پیاده سازی می شوند.راهکارهای DLP نه تنها برای جلوگیری از نشت اطلاعات ناشی از خودی های خرابکار، بلکه برای جلوگیری از نشت های تصادفی که ممکن است به دلیل اشتباه افراد داخل سازمان به وجود آید، نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در حال حاضر سامانه های جامعی وجود دارند که از نشت داده به روشهای مختلف جلوگیری می کنند و همچنان نیز تلاش می کنند به انکانات خود افزوده و راه های دیگر نشت داده را نیز پوشش دهند.

انواع سامانه های پیشگیری از نشت اطلاعات:

سیستم های جلوگیری از نشت داده، داده های در حال استفاده، داده های در حال حرکت(داده های ارسالی در شبکه) و داده های ذخیره شده در دستگاه های ذخیره سازی داده را پایش و بررسی نموده و در صورتی که خط مشی های امنیتی تعریف شده را نقض کنند، دسترسی به آنها را مسدود می نمایند. براساس نوع داده ها و به عبارتی کانالهایی که سیستم های DLP کار بررسی، تحلیل و مراقبت آنها را انجام می دهند، می توان راه حل های DLP را به سه دسته زیر تقسیم نمود:

  1. DLP مبتنی بر میزبان(نقطه پایانی) Endpoint DLP: سیستمهای DLP مبتنی بر میزبان، بر روی کامپیوترهای کاربران پایانی و یا سرورهای درون سازمان اجرا می شوند. این سیستمها، ارتباطات درونی و بیرونی را پوشش می دهند و بنابراین می توانند برای کنترل جریان اطلاعات بین گروهها و یا انواع کاربران مورد استفاده قرار گیرند. به علاوه، DLP های مبتنی بر میزبان، می توانند دستگاه های فیزیکی مانند دستگاه های همراه که قابلیت ذخیره سازی داده را دارند را نیز بررسی نمایند. این سیستمها می بایست بر روی کامپیوترهای همه کاربران شبکه نصب شوند که این امر یکی از معایب آنها به شمار می رود. با استفاده از این سیستمها، میتوان بر کارمندانی که اطلاعات حساس را در ipod، لپ تاپ، USB، CD ویا هروسیله همراه خود ذخیره می کنند تا در مکان دیگر بر روی آنها کار کنند، کنترل کاملی اعمال نمود.می توان گفت که هدف اصلی فناوری DLPهای مبتنی بر میزبان حفاظت از دارایی های معنوی و داده های ارزشمند سازمان ها را از سرقت های درون سازمانی و نشت های اتفاقی داده می باشد.
  2. DLP مبتنی بر شبکه Network DLP: سیستمهای DLP مبتنی بر شبکه که با نام DLP های مبتنی بر دروازه Gateway-based DLP نیز شناخته می شوند، در محل اتصال سازمان به اینترنت نصب می شوند و ترافیک شبکه را برای یافتن ارسال اطلاعات غیزمجاز از طریق کانالهای ارتباطی مانند رایانه، پیام رسانها، HTTP،FTP وHTTPS تحلیل می کنند(سادگی نصب این سیستمها از مزایای آنها به شمار می رود).
  3. DLP کشف داده های در حال استراحت Embedded DLP: سیستمهای DLP کشف داده های در حال استراحت(داده ذخیره شده) را برای شناسایی نواحی مخاطرات، یعنی جاهایی که داده های محرمانه در مکانهای نامناسب و ناامن ذخیره شده اند، بررسی می نمایند. این سیستمها در بسیاری موارد به صورت جداگانه و مستقل نبوده بلکه به عنوان قسمتی از DLP های شبکه موجود می باشند. ارزش راه حل های شبکه و کشف داده با توجه به دیدی که از نحوه جریان اطلاعات به دست می دهند، بیشتر کمک به مدیران برای شناسایی داده و اصلاح نمودن فرایندهای کسب و کار نادرست، شناسایی و جلوگیری از افشای داده های حساس و فراهم نمودن روشی برای پشتیبانی از فعالیت های بازرسی می باشد.

امکانات یک سامانه جلوگیری از نشت اطلاعات:

یک راه حل جامع DLP با مدیریت و کنترل خط مشی های تعریف شده برای سازمان، از نشت اطلاعات با استفاده از کانالهای مختلف ارتباطی جلوگیری می نماید که به صورت فهرستوار در ادامه بیان می شود:

  • تعریف خط مشی: یک راه حل DLP خوب باید بتواند امکان تعریف و مدیریت خط مشی ها را به راحتی فراهم آورد.
  • شناسایی داده: سیستمهای DLP از روشهای مختلفی برای شناسایی داده های (در حال حرکت، در حال استراحت یا در حال استفاده) حساس و محرمانه استفاده می کنند. این سیستمها، روشهای مختلفی برای تحلیل دقیق محتوا بر اساس کلمات کلیدی، لغت نامه، عبارات منظم یا انطباق سند به کار می برند. قدرت موتور تحلیل و شناسایی داده DLP ها، دقیقن متناظر با میزان صحت آن در شناسایی داده هاست که با نتیجه ی اشتباهی مثبت یا نتیجه ی استباهی منفی آنها ارتباطی مستقیم دارد.
  • پاسخ به حوادث: سازمان باید بتواند سریعن به حادثه ای که اتفاق میفتد، پاسخ دهد.
  • پایش شبکه: قابلیت پایش شبکه در راه حل های DLP، امکان بازرسی ترافیک شبکه را فراهم می آورند و در نتیجه، دید مناسبی از انواع داده های موجود در ترافیک شبکه در اختیار ما قرار می دهند. وجود این نگاه، برای تحلیل و گزارش و نیز ایجاد خط مشی های مناسب، حیاتی است.
  • امنیت وب: حملات وب برای دزدیدن اطلاعات حساس و محرمانه، ارتباط  تنگاتنگی بین امنیت وب و ابزارهای جلوگیری از نشت داده ایجاد می کنند.
  • امنیت رایانامه: رایانامه، یکی از ساده ترین روشهای ارسال اطلاعات محرمانه و حساس است. اطلاعات محرمانه در بدنه و یا به صورت ضمیمه آن قرار می گیرند.
  • کشف داده: کشف مکان داده های حساس در سرورها، پایگاه داده ها، نقاط پایانی و دیگر مکان ها که آیا داده مطابق با خط مشی سازمان در مکان امنی ذخیره شده است یا خیر، یکی از قابلیت های سیستم های DLP میباشد. کشف داده به طور پیوسته، ذخیره سازی داده های حساس را پایش می نماید و در صورت لزوم آنها را حذف و یا رمزنگاری می کند. همچنین پویش مکانهای دوردست با پهنای باند کم ممکن می باشد.
  • امنیت نقاط پایانی: نقاط پایانی یا لپ تاپ ها در سیستم های DLP نیاز به توجه خاصی دارند زیرا این وسائل دارای چندین روش برای انتقال داده هستند. کاربران در نقاط پایانی می توانند داده ها را در رسانه داخلی آن ذخیره کنند یا بوسیله رسانه های قابل حمل مانند حافظه USB،CD، چاپ مستقیم یا شبکه ای منجر به نشت اطلاعات گردند.
۰ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۱۰ دی ۹۹ ، ۱۳:۴۹

در سالهای اخیر امنیت سایبری صنایع زیرساختی و حساس به موضوعی مهم برای دولتها و نهادهای امنیتی کشورها تبدیل شده است. وجود برنامه ها و نقشه های راه برای امن سازی زیرساختهای حساس و حیاتی در کشورهای پیشرفته گواهی بر این مدعاست. در دهه گذشته رخدادهای سایبری متعددی در صنایع مختلف دنیا رخ داده است. برخی حملات توسط هکرها به صنایعی انجام شده که سیستمهای کنترلی آنها متصل به اینترنت یا شبکه های عمومی دیگر بوده اند. برخی از این حملات سایبری مربوط به صنایعی بوده که اتفاقاً از اینترنت جدا بوده اند، اما با نفوذ یک بدافزار صنعتی به سیستمهای کنترلی آنها مورد حمله قرار گرفته اند. از معروفترین بدافزارهای صنعتی دنیا در سالهای اخیر، می توان به استاکس نت، هاوکس، دوکو، رد دراگون اشاره نمود.

همزمان با مهم شدن مباحث امنیت سایبری صنایع در دنیا، در کشور ما نیز فعالیتهایی جهت بهبود وضعیت امنیتی صنایع مهم توسط نهادهای امنیتی انجام شده است. بعد از وقوع حمله سایبری به استاکس نت به ایران در سال 2010 میلادی یک تلنگر جدی به مدیران و کارشناسان صنایع کشور وارد شد و در پی آن جداسازی شبکه های صنعتی از اینترنت در دستور کار قرار گرفت و تمهیدات اولیه برای کنترل پورت های USB کامپیوترهای مهم صنعت صورت گرفت.

 در وضعیت کنونی یکی از مشکلات اساسی در صنایع کشور عدم وجود ابزارهای امنیت سایبری جهت شناسایی حملات و ثبت رخدادها روی سامانه های کنترلی صنعتی است. با وجود اینکه در چند سال گذشته موارد متعددی از انواع سوانح و اختلالات در صنایع حیاتی و حساس کشور نظیر پالایشگاهها و پتروشیمی ها رخ داده است، اما به دلیل نبودن ابزارهای امنیتی هیچگاه کارشناسان امنیت قادر به بررسی کامل رخداد از دیدگاه سایبری نبوده اند. چه بسا موارد مشابه در صنایع مختلف رخ داده باشد. حال آنکه باید با توجه به شرایط سیاسی دنیا، وقوع حملات سایبری به کشور را بسیار محتمل دانست. متأسفانه از آنجایی که سامانه های کنترل صنعتی کشور ایران با استفاده از تکنولوژیهای وارداتی (عمدتاً اروپایی و ژاپنی) بنا نهاده شده است، لذا کمبود دانش و عدم آگاهی کافی از آسیب پذیریهای آنها به عنوان جدیترین مشکل در امن سازی آنها است. از سوی دیگر مدیران ابزار دقیق که کاربر اصلی این سامانه ها هستند دارای تخصص مهندسی برق و کنترل می باشند و با مقوله تهدیدات سایبری آشنایی ندارند یا آشنایی کمی دارند. با یک بررسی اجمالی در کشورهای صنعتی دنیا یک برنامه اصولی برای کاهش آسیب پذیری و ارتقاء امنیت سایبری صنایع دیده می شود. این برنامه ها دارای 3 بخش عمده می باشند. بخش اول تدوین و پیاده سازی استانداردها و دستورالعملهای مربوط به موضوع امنیت سایبری در صنایع است. بخش دوم آموزش دقیق و هدفمند پرسنل موجود در صنایع و نهایتاً گام سوم به کارگیری و افزودن تجهیزات امنیتی سایبری در صنایع است.

امروزه محصولات مختلف و متنوعی برای جلوگیری از ورود و فعالیت بدافزار در محیطهای صنعتی تولید و به کارگیری می شود و شرکتهای زیادی در این حوزه در حال کار می باشند. در کنار این فعالیتها ساختارهای جدیدی برای برخورد و کمک به رخدادهای سایبری صنعتی موسوم به ICS-CERT ایجاد شده است که در مواقع بحران به کمک حادثه دیدگان بشتابند. همچنین آزمایشگاههای تأیید نمونه و ارزیابی امنیتی گوناگون برای بررسی تجهیزات جدید تولید شده در دنیا قبل از به کارگیری آنها تأسیس شده است.

در جدول زیر چالشهای مربوط به پدافند سایبری صنعتی آمده است.

 

چالشهای موجود در امن سازی واحدهای صنعتی

توانایی محدود برای اندازه گیری و ارزیابی وضعیت امنیت سایبری

نداشتن معیارهای امنیت سایبری سازگار

دشواری اثبات و اندازه گیری تهدیدات

رشد تهدیدات با افزایش سیستمهای متصل به هم

ارتباطات طراحی شده نامناسب بین سیستمهای کنترل و شبکه های سازمانی

نبود الزامات روشن برای طراحی

کاهش عملکرد سیستمهای قدیمی در صورت ارتقا ایمنی آنها

افزایش ابزارهای پیچیده هکرها

اشتراک گذاری ناکافی اطلاعات

هماهنگی ضعیف دولت و صنعت

درک ضعف از خطرات سایبری

تجارب ضعیف سرمایه گذاریهای امنیت سایبری

۰ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۹ دی ۹۹ ، ۱۱:۳۳
برای نمایش مطلب باید رمز عبور را وارد کنید
۰۸ دی ۹۹ ، ۰۹:۳۸

گاهی اوقات بیشترین آسیبها و تهدیدات در فضای سیاسی و یا موارد مرتبط با آن رخ می دهدو حتی سازمانها را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. از این رو بسیاری از صاحب نظران معتقد هستند نگاه به امنیت سیاسی به عنوان یکی از مهمترین موضوعات در کنترل بحران نقش اساسی دارد. شاید علت این امر ارتباط این مهم، با ثبات حکومتها و در سطح پایینتر سازمانها باشد. زمانی که تهدیدی در جامعه علیه حکومت و کشور وجود نداشته باشد و یا حداقل در سطحی قابل قبولی مطرح باشد، می توان در مورد امنیت سیاسی صحبت کرد. برای ایجاد امنیت سیاسی لازم است مباحث مطروحه در فضای اجتماعی، سیاسی و امنیتی را مورد توجه قرار داد. در فضای اجتماعی به طور معمول موضوعات در شکل اولیه خود در قالب پدیده نمود می یابند. این پدیده دوران تکوین خود را به صورت مخفی طی می کند، اگر توجهی به حل آن نشود، به مرور زمان تبدیل به یک موضوع شده و فضای اجتماعی را ملتهب ساخته و تبدیل به یک موضوع سیاسی می شود. موضوع سیاسی حداقل سه مرحله را تحت عناوین مسئله، مشکل و معضل، درفرآیند مشخصی طی میکند. اگر در مرحله تبدیل موضوع به مسئله برای آن چاره اندیشی نشود، این مسئله تبدیل به مشکل شده و درمرحله پیچیده تر تبدیل به معضل می شود. حل معضل بسیار سختر از حل مسئله است. معضل آستانه تحمل و یا خط قرمز جامعه است، که با عبور از آن محیطی ناامن برای حکومت ایجاد شده و به اصطلاح فضای امنیتی شکل می گیرد. در این فضا بحثی به نام خطر، حکومت را تهدید می کند که با گسترش آن بحرانهای سیاسی شکل می گیرد. وقتی این حالت حاکم شود امنیت سیاسی حکومت با خطر جدی مواجه شده و احتمال سقوط حکومت فراهم می شود. (اصغر افتخاری : 1386:35)

برای تقویت امنیت سیاسی، دولت و سیاستمداران حکومتی و حتی مدیران سازمانها باید تلاش جدی خود را برای ایجاد نظم سیاسی به کار گیرند. نظم سیاسی می تواند پایان منازعه سیاسی حداقل در داخل کشور باشد؛ به شرط آنکه بر مبنای اصول و توجه به محورهای اساسی ارزش ها، فرهنگ، تمدن، دین و قانون برنامه ریزی شود. برخی از اندیشمندان معتقدند وقتی دولتی/سازمانی وجود ندارد نظم و قانون هم وجود ندارد پس دولت و سازمانها نقش محوری در ایجاد نظم و قانون که محور اساسی امنیت سیاسی اجتماعی کشورها و در سطح خرد سازمانهاست ، داشته و می توان بر محور آن به صلح و آرامش و در نهایت امنیت رسید. اگر چه رسیدن به این امنیت در نگاه صاحب نظران اندیشه متفاوت است، اما به هر حال همه ی آنها به اهمیت نظم سیاسی واقف بوده و به وجود آن تأکید دارند و مثلاً اندیشمندان لیبرال معتقدند وقتی قراردادی برای تشکیل آن جامعه بسته شد، دوران صلح حاکم خواهد شد. در این وضعیت اگر چه خشونت سیاسی هم وجود داشته باشد، استثناست. چپی ها می گویند نظم سیاسی پایان منازعه نیست، ادامه آن به صورتی پیچیده است. این که مارکس می گوید دولت چیزی جز ابزار سرکوب پرولتاریا نیست یعنی منازعه ادامه دارد. هگل معتقد است حتی اگر نظم سیاسی به وجود آید منازعه باز هم وجود دارد. هابرماس که گفت و گوی تمدنها متأثر از اندیشه های اوست، معتقد است جامعه مدنی ای وجود خارجی دارد که در تنازع وجود داشته باشد و این تنازع به واسطه گفت و گو می تواند به ارزشهای عمومی تبدیل شود و عامل پایان دادن به تنازع است. نیکلاس لومان معتقد است جوهر سیاست منازعه است و تنازعات بشری نه تنها تقلیل نمی یابد بلکه در حال تکثیر است. هانتینگتون هم به تداوم تنازع اعتقاد دارد و بر خلاف فوکویاما می گوید باید سودای جهان یکپارچه را که کانت می گوید فراموش کرد. لیبرال دموکراتها هم فراموش کنند که می توانند جهان را تصرف کنند، در جهان حوزه های تمدنی تنازع وجود دارد و به صلح نمی انجامد. هانتینگتون از تنازع تمدنی در عرصه بین المللی و لومان در حوزه قلمرو دولت بحث می کنند اینکه دولت ـ ملت می شکند و جامعه انسانی کثرت پیدا می کند و سبب بیگانگی قلمرو بشری می شود به گونه ای که دیگر توان برقراری گفت و گوی تمدنها نخواهد بود. به هر حال در ذیل دولتها و حتی عرصه بین الملل کثرت مداومی وجود دارد که حد وسط تنازع است . این امر باعث شد تا بسیاری از اندیشمندان معتقد شوند جهان به اوج آشوب رسیده است.

همه مواردی که در مورد موضع سیاسی طرح شد در مورد سایر موضوعات غیرسیاسی که سازمانها با آن روبرو هستند مصداق دارد. در واقع تمامی سازمانها با هر سه موضوع تکوین، ظهور و گسترش موارد مبتلا به در سازمانها با آن روبرو هستند که این مهم را می توان همانند درختی تشبیه نمود که ریشه آن همان دوران تکوین و شکل گیری را طی می کند ک به طور معمول پنهان است و دیده نمی شود . این مرحله در ادامه می تواند به صورت ساقه درخت که همان مرحله ظهور است نمود پیدا کند و در مرحله پایانی در قالب شاخ و برگ گسترش یابد که در این مرحله کنترل آن سخت و دشوار خواهد بود .

نمدار سندرز

منبع: راهبردهای سازمانی و مدیریت بحران، مصطفی ساوه درودی

۰ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۷ دی ۹۹ ، ۱۱:۵۹
برای نمایش مطلب باید رمز عبور را وارد کنید
۰۶ دی ۹۹ ، ۱۴:۲۱

بحرانها را می توان در سه شاخص عمق، نفوذ و گسترش مورد توجه قرار داد. اگر یکی از این موارد در مورد یک رویداد وجود نداشته باشد، اطلاق نام بحران بر آن صحیح نیست. یکی از تعاریف عامیانه در مورد بحران آن است که بحران همانند چوبی است که اگر توان شکستن آن برای فرد/سازمان/کشور وجود نداشته باشد و برای آن نیاز به کمک دیگری/خارجی باشد بحران ایجاد شده است. به طور مثال در مورد گسترش یک حادثه اگر تمام سازمان یا کشور درگیر آن شود، بحران ایجاد شده  است، اما اگر این موضوع فقط به بخشی از سازمان و یا کشور مربوط باشد نام بحران بر آن نمی توان گذاشت.

مدیریت بحران ارتباط وثیقی با تصمیم گیری دارد بنابراین با توجه به نوع بحرانی که پیش روی افراد قرار دارد، اتخاذ راهکارهای مناسب حل بحران می تواند چاره ساز و برطرف کننده مشکلات و حوادث مترتب بر آن باشد. به همین جهت اصولن در حل بحران ابتدا باید مشخصه های بارز آن را یعنی سه عنصر «تهدید یا فرصت»، «کوتاهی زمان» و «میزان فشار روحی» (غافلگیری ـ آگاهی) را مدنظر قرار داد.

به طور مثال زمانی تهدید قابل لمس و درک است که ارزشها، هنجارها و اهداف، مورد هجمه قرار گیرند. اما اگر در لمس آن ایستایی ایجاد گردد، فرصت از دست خواهد رفت؛ به گونه ای که پیامد آن گسترش بحران از نوع شدید است و در سطح کلان و شکل امنیتی آن براندازی نظام حاکم را رقم خواهد زد؛ بنابراین مدیریت بحران اصلی ترین و اساسی ترین اقدامی است که به شکل ویژه ای باید به مرحله اجرا درآید.

با توجه به در نظر داشتن سه حوزه مورد بحث، یکی از مهمترین عوامل اثرگذار در شناخت و کنترل بحران مربوط به ارزیابی شدت بحران است. هرمان کانت (Herman Kant) برای تشریح بحران با برشمردن سه مؤلفه تهدید (Threat)، زمان (Time) و غافلگیری (Surperise) در قالب مکعب بحران به تشریح هشت حالت آن پرداخته است(کاظمی ، 1370:23). برای درک بهتر موارد مطرح شده در مکعب مذکور مک کارتی (MacKarty) اصولی را مطرح نموده که با توجه به سه مؤلفه ی مورد بحث قابل ارزیابی و شاخص گذاری برای رسیدن به سایر اقدامات مورد نیاز در زمان بحران است این اصول عبارتند از : (مک کارتی ، 1381:170)

اصل یکم : محدود کردن هدفها توسط مقامات مسئول .

اصل دوم : تحدید ابزار برای دستیابی به اهداف مورد نظر و در نتیجه ممانعت از تشدید نزاع و درگیری.

اصل سوم : ضرورت بهره گیری از اطلاعات .

اصل چهارم : برنامه ریزی برای شرایط اضطراری .

اصل پنجم : ارتباطات مناسب ، برای اداره مدیریت بحران .

اصل ششم : نیاز به مشروعیت لازم برای پاسخ به بحران .

برای تشخیص اینکه موضوعی بحران است یا خیر باید سه مؤلفه ای را که کانت به آن اشاره نموده است، در قالب اصول مک کارتی مورد سنجش قرار داد. از این سه مؤلفه حتی اگر عنصر غافلگیری یا عدم آگاهی وجود نداشته باشد، اما دو عامل دیگر همچنان به قوت خود باقی باشند، رویداد پیش آمده همچنان به عنوان بحران مدنظر قرار می گیرد، اما اگر یکی از دو عنصر دیگر (تهدید ارزشها، فوریت در تصمیم) وجود نداشته باشد، با وجود رعایت اصول مورد نظر کارتی امکان اطلاق بحران بر آن رویداد وجود ندارد. مکعب بحران دارای یک مزیت و یک اشکال عمده به شرح زیر است :

  • مزیت مکعب بحران در آن است که به ارائه الگوی علمی برای بررسی و طبقه بندی بحرانهای مختلف می پردازد و تا حدودی راه را نشان داده و  فهم بحرانها را ساده تر می کند و کار «شبیه سازی» را تسهیل می کند.
  • اشکالی که بر آن وارد آمده، این است که اشخاص و دستگاهها را با چهارچوبهای مصنوعی خود در ادراک بحرانها و تصمیم گیریها با مشکل مواجه می کند. به عبارت دیگر این فکر را تقویت می کند که برای هر بحرانی می توان از چنین الگویی استفاده کرد.
۰ موافقین ۰ مخالفین ۰ ۰۶ دی ۹۹ ، ۱۲:۴۱