رابطه ی امنیت سیاسی و بحران

گاهی اوقات بیشترین آسیبها و تهدیدات در فضای سیاسی و یا موارد مرتبط با آن رخ می دهدو حتی سازمانها را نیز تحت تأثیر قرار می دهد. از این رو بسیاری از صاحب نظران معتقد هستند نگاه به امنیت سیاسی به عنوان یکی از مهمترین موضوعات در کنترل بحران نقش اساسی دارد. شاید علت این امر ارتباط این مهم، با ثبات حکومتها و در سطح پایینتر سازمانها باشد. زمانی که تهدیدی در جامعه علیه حکومت و کشور وجود نداشته باشد و یا حداقل در سطحی قابل قبولی مطرح باشد، می توان در مورد امنیت سیاسی صحبت کرد. برای ایجاد امنیت سیاسی لازم است مباحث مطروحه در فضای اجتماعی، سیاسی و امنیتی را مورد توجه قرار داد. در فضای اجتماعی به طور معمول موضوعات در شکل اولیه خود در قالب پدیده نمود می یابند. این پدیده دوران تکوین خود را به صورت مخفی طی می کند، اگر توجهی به حل آن نشود، به مرور زمان تبدیل به یک موضوع شده و فضای اجتماعی را ملتهب ساخته و تبدیل به یک موضوع سیاسی می شود. موضوع سیاسی حداقل سه مرحله را تحت عناوین مسئله، مشکل و معضل، درفرآیند مشخصی طی میکند. اگر در مرحله تبدیل موضوع به مسئله برای آن چاره اندیشی نشود، این مسئله تبدیل به مشکل شده و درمرحله پیچیده تر تبدیل به معضل می شود. حل معضل بسیار سختر از حل مسئله است. معضل آستانه تحمل و یا خط قرمز جامعه است، که با عبور از آن محیطی ناامن برای حکومت ایجاد شده و به اصطلاح فضای امنیتی شکل می گیرد. در این فضا بحثی به نام خطر، حکومت را تهدید می کند که با گسترش آن بحرانهای سیاسی شکل می گیرد. وقتی این حالت حاکم شود امنیت سیاسی حکومت با خطر جدی مواجه شده و احتمال سقوط حکومت فراهم می شود. (اصغر افتخاری : 1386:35)

برای تقویت امنیت سیاسی، دولت و سیاستمداران حکومتی و حتی مدیران سازمانها باید تلاش جدی خود را برای ایجاد نظم سیاسی به کار گیرند. نظم سیاسی می تواند پایان منازعه سیاسی حداقل در داخل کشور باشد؛ به شرط آنکه بر مبنای اصول و توجه به محورهای اساسی ارزش ها، فرهنگ، تمدن، دین و قانون برنامه ریزی شود. برخی از اندیشمندان معتقدند وقتی دولتی/سازمانی وجود ندارد نظم و قانون هم وجود ندارد پس دولت و سازمانها نقش محوری در ایجاد نظم و قانون که محور اساسی امنیت سیاسی اجتماعی کشورها و در سطح خرد سازمانهاست ، داشته و می توان بر محور آن به صلح و آرامش و در نهایت امنیت رسید. اگر چه رسیدن به این امنیت در نگاه صاحب نظران اندیشه متفاوت است، اما به هر حال همه ی آنها به اهمیت نظم سیاسی واقف بوده و به وجود آن تأکید دارند و مثلاً اندیشمندان لیبرال معتقدند وقتی قراردادی برای تشکیل آن جامعه بسته شد، دوران صلح حاکم خواهد شد. در این وضعیت اگر چه خشونت سیاسی هم وجود داشته باشد، استثناست. چپی ها می گویند نظم سیاسی پایان منازعه نیست، ادامه آن به صورتی پیچیده است. این که مارکس می گوید دولت چیزی جز ابزار سرکوب پرولتاریا نیست یعنی منازعه ادامه دارد. هگل معتقد است حتی اگر نظم سیاسی به وجود آید منازعه باز هم وجود دارد. هابرماس که گفت و گوی تمدنها متأثر از اندیشه های اوست، معتقد است جامعه مدنی ای وجود خارجی دارد که در تنازع وجود داشته باشد و این تنازع به واسطه گفت و گو می تواند به ارزشهای عمومی تبدیل شود و عامل پایان دادن به تنازع است. نیکلاس لومان معتقد است جوهر سیاست منازعه است و تنازعات بشری نه تنها تقلیل نمی یابد بلکه در حال تکثیر است. هانتینگتون هم به تداوم تنازع اعتقاد دارد و بر خلاف فوکویاما می گوید باید سودای جهان یکپارچه را که کانت می گوید فراموش کرد. لیبرال دموکراتها هم فراموش کنند که می توانند جهان را تصرف کنند، در جهان حوزه های تمدنی تنازع وجود دارد و به صلح نمی انجامد. هانتینگتون از تنازع تمدنی در عرصه بین المللی و لومان در حوزه قلمرو دولت بحث می کنند اینکه دولت ـ ملت می شکند و جامعه انسانی کثرت پیدا می کند و سبب بیگانگی قلمرو بشری می شود به گونه ای که دیگر توان برقراری گفت و گوی تمدنها نخواهد بود. به هر حال در ذیل دولتها و حتی عرصه بین الملل کثرت مداومی وجود دارد که حد وسط تنازع است . این امر باعث شد تا بسیاری از اندیشمندان معتقد شوند جهان به اوج آشوب رسیده است.

همه مواردی که در مورد موضع سیاسی طرح شد در مورد سایر موضوعات غیرسیاسی که سازمانها با آن روبرو هستند مصداق دارد. در واقع تمامی سازمانها با هر سه موضوع تکوین، ظهور و گسترش موارد مبتلا به در سازمانها با آن روبرو هستند که این مهم را می توان همانند درختی تشبیه نمود که ریشه آن همان دوران تکوین و شکل گیری را طی می کند ک به طور معمول پنهان است و دیده نمی شود . این مرحله در ادامه می تواند به صورت ساقه درخت که همان مرحله ظهور است نمود پیدا کند و در مرحله پایانی در قالب شاخ و برگ گسترش یابد که در این مرحله کنترل آن سخت و دشوار خواهد بود .

منبع: راهبردهای سازمانی و مدیریت بحران، مصطفی ساوه درودی