باتوجه به اهمیت موضوع امنیت ملی و ارتباط تنگاتنگ امنیت ملی و استراتژی اتخاذ شده در یک کشور در زمینه دفاعی و بتبع آن مقوله پدافند غیرعامل، مفهوم و تعریف امنیت ملی و همچنین مفهوم بازدارندگی که موچب افزایش امنیت ملی می شود را بررسی می کنیم:
امنیت ملی مثل خیلی از مفاهیم علوم انسانی تعریف واحدی ندارد.حفظ یا ایجاد وضعیتی که منافع و ارزشهای اساسی کشور در آن، مورد تهدید نباشد یا حفظ قدرت در همه مولفه های آن برای اعمال حک.مت مستقل یا توان یک ملت برای حفظ ارزشهای داخلی ازتهدیدات خارجی هرکدام میتواند مفهوم امنیت ملی را نشان دهد.سه تعریف زیر به عنوان تعاریف اصلی مورد توافق کارشناسان امنیت می باشد:
- ازدیدگاه روابط بین الملل: «امنیت ملی حالتی است که ملتی فارغ از تهدید ازدست دادن تمام یا بخشی از جمعیت، دارایی ویا خاک خود به سر می برد.»
- تعریف سازمان ملل متحد: «اینکه کشورها هیچ گونه احساس خطر حمله نظامی، فشار سیاسی یا اقتصادی نکنند وبتوانند آزادانه گسترش و توسعه خویش را تعقیب کنند.»
- ازدیدگاه علوم سیاسی: «امنیت ملی احساس آزادی کشور در تعقیب هدف های اساسی و فقدان ترس و خطر جدی از خارج نسبت به منافع سیاسی و حیاتی کشور می باشد.»
امنیت ملی دارای ویژگی هایی اساسی است که موجب می شود با وجود تعریف یکسان، در کارکرد و سطح در کشورها و محیط های مختلف به صورتهای گوناگونی جلوه گر شود.این ویژگیهای اساسی عبارتنداز:
-
نسبی بودن: دستیابی به امنیت مطلق ناممکن است زیرا قدرت که مبنای تحصیل امنیت است، متغیر و نسبی است.
-
ذهنی بودن: یک برداشت ذهنی است، برآیند باورها و اعتقادات ملی و فرهنگی و ...مردم است
-
تجزیه ناپذیربودن: امنیت موضوعی یکپارچه است، قابلیت تجزیه و تفکیک ندارد، امنیت بخشی از یک کشور نمیتواند به معنای امنیت در کشور باشد.
در کنار مفهوم امنیت ملی، مفهومی به نام بازدارندگی وجود دارد که افزایش آن موجب ارتقا سطح امنیت ملی خواهد بود.بنا به تعریف بازدارندگی عبارتست از:
«سعی و اقدام برای اعمال نفوذ در فکر و عمل و ایجاد ترس در طرف مقابل تا او را از اقدام به عملی که متضمن خسارت یا هزینه ای است، بازدارد.بازدارندگی متشکل از عنصر مقاومت و تحمل در برابر حمله دشمن، پاسخ به حمله او و قدرت پشیمان کنندگی از تهاجم در دشمن می باشد.»
