زیرساخت ها

زیرساخت ها بسترهای مهم زندگی، رشد و پویایی جوامع هستند.برخورداری از زیرساخت های قدرتمند با توزیع مناسب در هر کشور ضامن توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سطح امنیت می باشد.زیر ساخت ها سرمایه های ملی هستند که برای ایجاد و توسعه ی آنها هزینه های سنگینی صورت گرفته و برای بازدهی مناسب  این هزینه ها، زیرساخت ها می بایست بتوانند در شرایط عادی و اضطراری با قابلیت اطمینان بالا در دسترس بوده و مورد بهره برداری قرار گیرند.در هر زیرساخت دارایی های کلیدی وجود دارد که منابع آن زیرساخت را تشکیل می دهند.فرهنگ وبستر2017 زیرساخت را «سیستمی از تاسیسات عمومی یک کشور، ایالت یا منطقه و نیز منابع (کارکنان، ساختمان یا تجهیزات) مورد نیاز برای انجام یک فعالیت و نیز شالوده اساسی و چارچوب بنیادی یک سیستم یا سازمان» تعریف کرده است.کمیسیون حفاظت از زیرساخت های حیاتی آمریکا زیرساخت را«شبکه ای از سامانه هاو فرآیندهای مستقل، اغلب در مالکیت بخش خصوصی و ساخته دست بشر برای تولید و توزیع جریان پیوسته ای ازکالا و خدمات ضروری که به صورت مشارکتی و سینرژیک عمل می کنند» تعریف نموده است.

یکی از اهداف مهم ملاحظات پدافند غیرعامل حفاظت از زیرساخت ها در برابر تهدیدات دشمن است.همچنین نگهداری و پاسداری از زیرساختها در برابر تهدیدات طبیعی نیز باید در استراتژی های مدیریت بحران هر کشور قرار داشته باشد.آسیب پذیری زیرساخت ها در هر کشور می تواند صدمات جبران ناپذیری به قدرت اداره و حاکمیت هر کشور وارد نماید. زیرساخت ها ی حیاتی بویژه می بایست مورد توجه خاص قرار گیرند.زیرساخت های حیاتی زیرساخت هایی هستند که اختلال یا توقف در آنها موجب اختلال در زیرساخت های دیگر و توقف فعالیت های حیاتی در کشور شود.

فرآیند برآورد تهدیدات

با توجه به اهمیت تهدیدات و پویایی تهدید بر اساس تغییرات فناوری در طول زمان، داشتن یک فرآیند تدوین شده برای شناسایی و درک تهدیدات و روشهای مقابله با آنها و ایجاد تغییرات لازم در واکنشها، از نیازهای ضروری یک سیستم است.این فرآیند اجازه می دهد که سیستم تخمین درستی از تهدیدات، عاملان تهدید و تعیین تهدیدات نهایی و قابل استناد داشته باشد.این فرآیند دارای پنج مرحله اساسی می باشد:

 

1. شناسایی چالش ها یا تهدیدات بالقوه شامل موضوعات یا روندهایی که هنوز از هـویتی مستقل مبتنی بر تهدیـد برخوردار نشده اند ولی در آستانه تبدیل شدن به هویتی مستقل هستند.در این مرحله ظرفیتهای تهدید زا از سوی موضوع و عامل در حوزه ی تهدید موجود است اما به صورت بالفعل توان آسیب رسانی به اهداف مرجع را ندارد.
2. شناسایی تهدیدات شامل شناسایی عوامل و موضوع تهدید
3. تعیین تهدیدات خطرناک یا پایه که تحلیل میزان آسیب پذیری حوزه تهدید در برابر تهدیدات و شناسایی خطر تهدید بر اساس پیامد های احتمالی است.توانمندی سیستم در برابر تهدیدات یکی دیگر از شاخص های تحلیل در این مرحله می باشد.
4. ارزیابی تهدیدات که در اصل ارزیابی تهدیدات پایه بر اساس عوامل تهدید و حوزه تهدید، دارایی های کلیدی و محیط تهدید انجام خواهد شد.این ارزیابی در دو مرحله و به صورت مستمر صورت می گیرد.مرحله اول قبل از تعیین سیاستها و راهبردهای مواجهه با تهدیدات پایه و مرحله دوم پس از تدوین سیاستها و راهبردها و بعد از بررسی اقدامات انجام شده صورت می گیرد.
5. واکنش به تهدید که به معنای اجرای استراتژی و برنامه ریزی عملیاتی برای مقابله با تهدید و کنترل و مهار آن است.

 

سطوح آسیب پذیری

آسیب پذیری در سه سطح قابل پیگیری و بررسی است:

 

1. سطح راهبردی که دارای شاخص هایی به شکل زیر است:

• عدم توانایی در جلوگیری از خطر
• فقدان آگاهی در خصوص چگونگی رفع تهدید
• ضعف یا فقدان قدرت در رفع تهدید
• اجبار به زندگی در شرایط خطرناک
• عدم توانایی در حفظ پایداری نقاط برتر
• فقدان ظرفیت انطباق

• سطح عملیاتی که مهمترین شاخص های آن عبارتند از:

• تجدید ناپذیری یا عدم امکان جایگزینی
• ترمیم ناپذیری یا عدم توان بازیابی و بازتوانی
• ضعف در حفاظت

• سطح تاکتیکی که شاخص های آن شامل:

• عدم کارآیی تمهیدات موجود
• ضعف در ایجاد آمادگی
• وابستگی
• امکان دسترسی به اطلاعات
• امکان نفوذ

ویژگی های آسیب پذیری

برای نمایش مطلب باید رمز عبور را وارد کنید

تهدید و آسیب پذیری

تهدید به معنای ترسانیدن و بیم دادن است و در اصطلاح به معنای هرچیزی که ثبات و امنیت را به خطر اندازد.به عبارتی به هر اقدام و تحرک بالقوه و احتمالی سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی که موجودیت و اهداف حیاتی فرد، نهاد یا کشوری را به مخاطره بیندازد و نیز موانع و چالشهایی که ما را از رسیدن به هدف بازداشته و یا باعث کاهش سرعت ما در دستیابی به آن گردد، تهدید گفته می شود.همچنین به هرگونه اقدام از سوی غیر یا محیط اطراف که منجر به بروز خسارت یا آسیب شود، تهدید می گوییم.تهدیدات در حالت کلی به دودسته ی طبیعی و انسان ساخت تقسیم بندی می شوند.

 استعداد پذیرش آسیب ناشی از هرگونه تهدید به صورت فیزیکی و یا غیر فیزیکی برای یک سیستم یا جامعه را آسیب پذیری می گوییم.آسیب پذیری به طور کلی بر حسب نوع، جنس و ماهیت تقسیم بندی می شود و بر این اساس ماهیت آن ذاتی یا عرضی است، جنس آن سخت افزاری یا نرم افزاری است و نوع آن انسانی، فنی،سایبری و ... می باشد.علل زمینه ای، فشارهای محرک و شرایط غیرایمن آسیب پذیری را نسبت به تهدید افزایش می دهد.

رابطه ی تهدید و آسیب پذیری به گونه ای ست که هرگاه آسیب پذیری افزایش یابد جا برای اثرگذاری بیشتر تهدید و بالفعل شدن آن فراهم می گردد.آسیب پذیری فرودگاهی است که باند فرود تهدید را آماده می سازد.

 

سیستمهای اعلام خبر و هشدار سریع (Early Warning)-اصول پدافند غیرعامل

سیستم های اعلام خبر و هشدار سریع هم در مدیریت بحران و شرایط اضطراری ناشی از حوادث و تهدیدات طبیعی و هم در پدافند غیرعامل از اهمیت ویژه ای برخوردارند.این سیستم ها به نوعی زمان پاسخگویی و مقابله با تهدید عملی شده را افزایش داده و موجب می شوند اثر عنصر غافلگیری در شرایط بحرانی بوجود آمده، کاهش یابد. این سیستمها باید تا حد امکان افراد درگیر در حادثه احتمالی و یا در معرض تهدید را پوشش دهد و این اطمینان وجود داشته باشد که به همه آنها اطلاع رسانی که هدف این سیستمهاست انجام شده است. این سیستمها علاوه بر افزایش میزان آمادگی در برابر تهدیدات موجب کاهش استرس و ایجاد امنیت روانی بیشتر می شوند.نحوه اطلاع رسانی و نوع هشدار این سیستمها در شرایط مختلف کاری و بر اساس نوع تهدیدات، متفاوت است. هشدار در این سیستمها می توانند در سطح ملی، منطقه ای و یا به شکل محیطی باشند و اشکال مختلفی همچون صوتی، تصویری، ارتعاشی و ... داشته باشند.در حال حاضر سیستمهای هشدار راداری حفاظت از مرزها و سیستمهای هشدار سریع زلزله از مهمترین و کاربردی ترین سیستمهای اعلام خبر و هشدار سریع در کشورهای مختلف هستند.

بحران چیست

شاید کمتر واژه ای همچون بحران، ادبیات معاصر و از جمله ادبیات علوم اجتماعی را به خود مشغول داشته و رشته های علمی مختلف را درگیر ساخته است.دانشمندان روابط بین الملل دل مشغول جلوگیری از بروز جنگ بین کشورها، سیاست شناسان نگران بروز ناآرامی ها و بی ثباتی های سیاسی، صاحبنظران علم مدیریت که با ورشکستگی و فروپاشی شرکت ها و کسب و کارها مواجه هستند، مهندسان و متخصصیان فنی که روش های کاهش خسارت ها و خرابی های  ناشی از بلایای طبیعی یا سوانح صنعتی را جستجو می کنند، اقتصاد دانانی که تلاطم ها و نوسانات شدید بازارهای پولی و مالی را تجزیه و تحلیل می نمایند، روانشناسانی که با نابسامانی های روحی بیماران سروکار دارند و سایر صاحب نظران و محققان رشته های مختلف علمی، هریک به گونه ای واژه بحران را بکارگرفته و از آن برای توصیف پدیده مورد نظر خود استفاده کرده اند.(فصلنامه امنیت،سال 1385، دکتر سید حسین حسینی)

بحران از لحاظ لغوی به معنای برآشفتگی و تغییر حالت و از نظر امنیتی به معنی ستیزش و جنگ ادراکی است.به طور کلی بحران تعریف واحد و مشخصی ندارد. مینتزبرگMintzberg معتقد است بحران در اثر وقوع ناگهانی و غیر منتظره حادثه و یا اتفاقی بوجود می آید که توجه فوری به آن برای اخذ تصمیم فوری، ضروری است. ایگور انسف Ansoff می گوید سازمان را هنگامی باید روبرو با بحران دانست که در اثر تغییر و تحولات، بقا و حیات آن به مخاطره افتد.(راهبردهای سازمانی و مدیریت بحران، تابستان 1390، مصطفی ساوه درودی)

آناتول راپوپورت Rapoport با در نظر گرفتن مفهوم تعادل تعریف سیستمی بحران را بی این صورت ارائه داده است:«بحران وضعیتی است که در آن، فرآیند تغییر سیستم به گونه ای درمی آید که ثبات و تعادل سیستم به شدت و با آینده ای نامطمئن به خطر می افتد و ضرورت اقدام هرچه سریعتر برای اعاده ی آن یا برقراری نظمی جدید احساس می شود»(فصلنامه امنیت،سال 1385، دکتر سید حسین حسینی)